Trasa Krzyży Pokutnych (część wchodnia)

Świdnica – Boleścin – Grodziszcze – Mościsko – Lutomia Dolna – Mościsko – Grodziszcze – Boleścin – Jagodnik – Miłochów – Gogołów – Wirki – Kątki – Zebrzydów – Mysłaków – Sady – Biała – Chwałków – Strzelce – Szczepanów – Gola Świdnicka – Krasków – Domanice – Imbramowice – Pożarzysko – Siedlimowice – Gołaszyce – Śmiałowice – Panków – Wilków – Gruszów – Marcinowice – Pszenno – Świdnica – Słotwina – Mokrzeszów – Świebodzice – Wałbrzych (przez WSSE)

a) ---> Pogorzała – Witoszów Górny – Wioszów Dolny - Świdnica
b) ---> Stary Julianów – Modliszów – Świdnica

Krzyże pokutne to monolityczne, proste i surowe kamienne formy w kształcie krzyża wznoszone przez zabójców w miejscu, w którym dokonali oni morderstwa. Takich właśnie rzeźb w powiecie świdnickim znajduje bardzo wiele, również o wielu nie posiadamy daty powstania. Ze względu na ich ilość podzieliliśmy naszą trasę na wschodnią i zachodnią.

Zacznijmy w Świdnicy, stolicy regionu. Pierwszy i chyba najważniejszy krzyż stoi na placu Św. Małgorzaty. Kamienna rzeźba znajduje się naprzeciwko domu nr 6 i pochodzi z 1347 roku- data widoczna jest na krzyżu jak również słabo widoczne inicjały JT- Jakuba Tau- błazna Bolka II straconego w tym roku na rozkaz księcia, wg legendy błazen niechcący upuścił armatnią kulę na głowę synka Bolka II albo zasłonił się chłopcem przed ciosem rycerza. Dlatego też Bolko II umarł bezpotomnie. Następnie udajemy się na ulicę Westerplatte, gdzie po pracach ziemnych znaleziono ponad pół metra pod ziemią krzyż kamienny. Kolejny krzyż znajduje się na ulicy Wałbrzyskiej (tuż obok przejazdu kolejowego), został wydobyty z ziemi w 1988 roku. Dwa krzyże kamienne stoją w pobliżu wiaduktu kolejowego na granicy miasta przy polnej drodze z Zawiszowa do Słotwiny. Wyjeżdżając z miasta kierujemy się drogą 382 w kierunku Dzierżoniowa, przejeżdżamy przez Boleścin i jedziemy prosto do Grodziszcza, gdzie znajdują się trzy krzyże kamienne, dwa z nich stoją pod murem kościoła, a trzeci znajduje się w murze dawnej szkoły, naprzeciwko pierwszych krzyży. Tą samą drogą kierujemy się na Mościsko, gdzie odbijamy w prawo i udajemy się do Lutomi Dolnej. W miejcowości tej obok kapliczki stojącej na rozdrożu szosy do Mościska i Pieszyc znajduje się kolejna kamienna rzeźba.

Wracamy tą samą drogą do Mościska i jedziemy do Boleścina. Za wioską znajduje się droga do Pszenna, lecz w Jagodniku skręcamy do Miłochowa. Krzyż znajduje się przy polnej drodze z Boleścina. Wyjeżdżając kierujemy się na Gogołów, Wirki, a potem Kątki w Zebrzydowie znajdują się następne dwa krzyże pokutne, które wmurowane są w murze cmentarnym. Po szybkim zapoznaniu się z zabytkami, wyruszamy dalej i jedziemy do Mysłakowa. W owej wsi w murze kościelnym od strony ulicy wmurowane są następne trzy krzyze.

Z Mysłakowa udajemy się do Białej przez Sady, gdzie stoi krzyż, którego szacowany czas powstania mieści się w XIV-XVI w. Znajduje się on naprzeciwko domu nr 47, w pobliżu szkoły. Następnym punktem wyprawy są krzyże w Strzelcach, z których jeden znajduje się na szczycie kościoła, a drugi wmurowany jest w ścianę wieży kościoła. Ze Strzelc udajemy się drogą numer 35 do Szczepanowa, gdzie przy drodze wiejskiej stoi XV w. krzyż.

W Szczepanowie skręcamy w prawo do Goli Świdnickiej, stoi tam kolejny krzyż. Udając się w dalszą podróż musimy przejechać przez Krasków i Domanice. W Imbramowicach krzyż znajduje się w ogrodzie domu nr 16, obok mostu. Z powstaniem tego krzyża wiąże się legenda: 17 lutego 1589 roku został zabity osiemnastoletni chłopiec. Zabójca zobowiązany został do odkupienia swojej winy i musiał postawić ów krzyż pokutny oraz ufundować epitafium w kościele, a także przekazać określoną sumę pieniędzy na ofiarę bożą i dla krewnych poszkodowanego.

Z Imbramowic udajemy się do Pożarzyska, gdzie stoi krzyż wzniesiony między XIV a XVI wiekiem, znajduje się on przy murze kościelnym. Jadąc dalej mijamy Siedlimowice, a potem Gołaszyce, gdzie stoi kolejny krzyż powstały pomiędzy XIV a XVI w. Jest on wkomponowany w ogrodzenie przy domu 24.

Udajemy się teraz do wioski Śmiałowice, gdzie kolejny krzyż znajduje się na prawo od wejścia w murze kościelnym. Jest to krzyż z rytem kuszy. Legenda mówi, że sołtys Strzelec - Nicolaus przy pomocy kuszy pozbawił życia niejakiego Niclosa Sandera, za co zmuszony został m.in. do wystawienia krzyża z rytem narzędzia, które posłużyło do zabójstwa- stąd prawdopodobnie kusza.

Następnym przystankiem jest Panków, gdzie nie zobaczymy krzyża, lecz kapliczkę kamienną, która stoi przy głównej drodze, miedzy mostem na Bystrzycy a fosą otaczającą ruiny pałacu. Z Pankowa jedziemy do Wilkowa, a następie do Gruszowa, gdzie znajduje się krzyż pokutny po prawej stronie drogi ze Stefanowic do Gruszowa w pobliżu dużego drewnianego krzyża. Po jego obejrzeniu, udajemy się ponownie na drogę numer 35 i jedziemy w kierunku Świdnicy mijając Marcinowice, jednak nieopodal drogi wmurowany jest krzyż przy zewnętrznych schodach prowadzących z boiska do budynku szkoły. Ponadto 8 krzyży uznano za zaginione, jednak podczas badań archeologicznych (przy murze kościelnym) odkryto siedem z nich.

Przejeżdżamy przez Świdnicę i jedziemy w kierunku Wałbrzycha mijając Słotwinę, w której stoi słabo widoczny krzyż, za posesją numer 16. Kontynuując jazdę drogą 35 dojeżdżamy do Mokrzeszowa, gdzie stoją dwa krzyże kamienne, pierwszy z nich znajduje się na skwerze po lewej stronie ścieżki prowadzącej do kościoła (około 20 m przed bramką wejściową od strony północnej). Został odkryty w 1999 roku podczas prac kanalizacyjnych, drugi został odkryty w 2005 roku i znajduje się na granicy posesji domu nr 65 i 66. Krzyże powstały między XIV a XVI wiekiem. Jedziemy dalej i po ok. 5 km dojeżdżamy do Świebodzic. Stoi tam krzyż łaciński znajdujący się przy drodze do Świdnicy, naprzeciw budynków Osiedla Sudeckiego, brak daty jego powstania. Po jego obejrzeniu kierujemy się dalej w stronę Wałbrzycha, gdzie skręcamy w ulicę Uczniowską, prowadzącą wzdłuż Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

wersja a) Po zjeździe z ulicy Uczniowskiej udajemy się w kierunku Pogorzały. W wiosce w roku 2005 na terenie starego niemieckiego cmentarza został odkryty krzyż pokutny, przy polnej drodze do Szczawienka. Monument został przeniesiony w celu lepszej ekspozycji i obecnie znajduje się na zboczu, po lewej stronie drogi do Witoszowa. Jedne z ostatnich krzyży na naszej trasie odwiedzimy w Witoszowie Górnym. Znajdują się tam trzy krzyże, pierwszy z nich znajduje się w murze, który częściowo otacza park pałacowy. Dwa następne wmurowane są w ogrodzenie domu nr 39. Na zakończenie naszej trasy zobaczmy jeszcze trzy krzyże, które stoją po drugiej stronie drogi naprzeciw kościoła NMP w Witoszowie Dolnym.

wersja b) Od Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej możemy również pojechać drogą nr 379, przez Stary Julianów i Modliszów, gdzie stoją kolejne cztery kamienne krzyże; trzy z nich wmurowane są w szczyt dachu kościółka św. Bartłomieja, a czwarty znajduje się przy drodze do Świdnicy ( w bliskiej odległości skrzyżowania z drogą do Złotego Lasu), po drugiej stronie rowu. Jest to bardzo nietypowy krzyż, ponieważ łączy w sobie formę kapliczki i krzyża. Odkryto na nim ryt tasaka. Naszą trasę kończymy w Świdnicy.